Jet uçağında kullanılan hidrolik aktüatörün tasarımı ve optimizasyonuu

Abstract

Aktüatörler geçmişten günümüze kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Günümüzün teknolojisindeki kullanım alanlarında vazgeçilmez bir ekipmandır. Kullanım alanlarına ve tahrik çeşidine göre sınıflandırılmaktadır. Tahrik çeşidine göre hidrolik, pnömatik ve elektriksel aktüatörler bulunmaktadır. Ayrıca birçok kullanım alanı vardır: inşaat, üretim, otomotiv, robotik ve havacılık sektörleri. Hidrolik aktüatörler havacılık sektöründe sıkça kullanılan bir ekipmandır. Bu tezde jet uçaklarında uçuş kontrol için kullanılan hidrolik aktüatörün rotu incelenecektir. Bu aktüatör jet uçaklarında uçuş kontrol yüzeylerinin hareket ettirilmesinde kullanılmaktadır. Bu yüzden hidrolik aktüatör jet uçakları için hayati öneme sahiptir. İlk olarak literatür araştırılması yapılarak aktüatör tasarımı ve analizi yapılmak için sınır koşulları ve parametreler belirlendi. Belirlenen parametreleri kullanarak deney tasarımı yapılmış ve sonlu elemanlar metodu ile tasarım parametreleri analiz edilmiştir. Kompakt, hafif, dayanıklı bir bir eyleyicinin modellenmesi için Nöro-regresyon yaklaşımı kullanılmıştır. Regresyon analizi yapıldıktan sonra rodun ağırlığını ve von Mises gerilimini optimize etmek için birçok senaryo oluşturulmuştur. Hidrolik aktüatörün rodunun tasarımı ve optimizasyonu Diferansiyel Evrim (Gelişim), Nelder-Mead, Rastgele Arama ve Benzetilmiş Tavlama algoritmaları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Modelin ve optimizasyon algoritmalarının güvenilir ve probleme uygulanabilir olduğu sonucuna varılmıştır.

Actuators have been used in many areas from past to present. It is an indispensable equipment in the areas of use in today's technology. They are classified according to their usage areas and drive type. Depending on the type of drive, there are hydraulic, pneumatic and electrical actuators. It also has many uses: construction, manufacturing, automotive, robotics and aerospace industries. Hydraulic actuators are frequently used equipment in the aviation industry. In this thesis, the hydraulic actuator rod used in jet fighters was examined. This actuator is used to move the flight control surfaces in the jet fighter. So hydraulic actuator is vital for jet fighters. First, by conducting a literature search, boundary conditions and parameters were determined for actuator design and analysis. The design of rod was made using the determined parameters and the design parameters were analyzed using the finite element method. Neuro-regression approach was used to model a compact, lightweight and durable actuator. After regression analysis, many scenarios were created to optimize the mass and von Mises stress of the rod. The design and optimization of the hydraulic actuator rod were achieved by using Differential Evolution, Nelder-Mead, Random Search and Simulated Annealing algorithms. It has been concluded that the model and optimization algorithms are reliable and applicable to the problem.