Mekansal planlamada deprem riski yönetimi: Bayraklı-İzmir örneği

Abstract

Turkey has a rapid urbanization and expansion, especially since 1950s. Today, 93.4 percent of the population live in urban areas (TurkSTAT 2022). This is a threat for the country because disasters that cause great damage to human life, building stock and urban infrastructure affect urban areas more negatively. Consequences of earthquake disasters have been experienced before because most of the country consists of earthquake-prone regions defined as high risk. That is why, the issue of reducing earthquake risks in spatial planning processes is of great importance for the country. Disaster mitigation strategies, policies, actions in planning decision making and implementation processes are currently crucial and cannot be postponed. 30 October 2020 earthquake caused more than 117 deaths, collapse of numerous buildings and massive damage in Bayraklı district of Izmir. The extent of the damage show that once again, the city has a high earthquake risk however it is not adequately prepared for that risk. This study aims to provide an overview of risk management in spatial planning, as well as providing guidance for future spatial planning methodologies, from the perspective of Izmir-Bayraklı's previous planning initiatives. After evaluating the earthquake risk management in spatial planning generally, the case of Bayraklı will be analysed in detail. This will include an analysis of the previous plans' risk management strategies, an explanation of why such significant destruction took place despite the existence of a nation-wide strict legal framework and planning efforts, and a recommendation for a spatial planning policy that will ensure the sound-basis risk management in planning. The case study area includes Mansuroğlu, Manavkuyu and Adalet neighbourhoods located in Bayraklı district of İzmir province.

Türkiye özellikle 1950'li yıllardan bu yana hızlı bir kentleşme ve genişleme yaşamaktadır. Bugün nüfusun yüzde 93,4'ü kentsel alanlarda yaşmaktadır (TÜİK 2022). İnsan hayatına, yapı stoğuna ve kentsel altyapıya büyük zararlar veren afetlerin kentsel bölgeleri daha olumsuz etkilemesinden dolayı, bu durum aslında ülke için bir tehdittir. Ülkenin büyük bölümünün yüksek riskli olarak tanımlanan deprem eğilimli bölgelerden oluşması nedeniyle, daha önce de deprem felaketinin sonuçları yaşanmıştır. Bu sebeple, mekânsal planlama süreçlerinde deprem risklerinin azaltılması konusu ülke için büyük önem taşımaktadır. Planlamanın karar alma ve uygulama süreçlerinde afet zararlarını azaltma stratejileri, politikaları, eylemleri hayati öneme sahiptir ve ertelenemez. 30 Ekim 2020 depremi, İzmir'in Bayraklı ilçesinde 117'den fazla kişinin ölümüne, çok sayıda binanın çökmesine ve büyük hasara neden oldu. Hasarın boyutu, şehrin deprem riskinin yüksek olduğunu ancak bu riske yeterince hazırlıklı olmadığını bir kez daha ortaya koymuştur. Bu çalışma, İzmir-Bayraklı'nın önceki planlama girişimleri perspektifinden, mekânsal planlamada risk yönetimine genel bir bakış sağlamanın yanı sıra gelecekteki mekânsal planlama metodolojileri için rehberlik sağlamayı amaçlamaktadır. Mekânsal planlamada deprem risk yönetimi genel olarak değerlendirildikten sonra Bayraklı örneği ayrıntılı olarak sunulacaktır. Bu değerlendirme, önceki planların risk yönetimi stratejilerinin bir analizini, ülke çapında katı bir yasal çerçevenin ve planlama çabalarının varlığına rağmen neden bu kadar önemli yıkımın gerçekleştiğinin bir açıklamasını ve planlamada risk yönetimini sağlam temellere oturtacak bir mekânsal planlama politikası önerisi içermektedir. Örnek çalışma alanı, İzmir İli Bayraklı İlçesi'nde bulunan Mansuroğlu, Manavkuyu ve Adalet Mahallelerini kapsamaktadır.