Geleneksel konutlarda günışığı aydınlığının değerlendirilmesi: Kula geleneksel konutlarında başoda

Abstract

Daylighting is one of the main factors among the features that determine the original space qualities in traditional houses. Illuminating the space with daylight also determines its ambience. Daylighting criteria should be considered among the features to be preserved in the usage decisions. In traditional dwellings in Anatolia, the main room is the most lavish room, which has projections and is surrounded by windows on three sides. Therefore, in the buildings which are conserved for reuse, the main room should maintain its original daylighting features. The aim of this study is to draw attention to the maintenance of daylighting features in the restoration decisions of traditional dwellings. Within the scope of the study, daylight performance of the main rooms of Kaçiklar and Zabunlar Houses selected in Kula, Manisa was evaluated. The daylight illuminance of the main rooms was measured during the four seasons; by calculating the ratio of the window area to the floor and wall areas, reflectance of surface materials and normal-normal transmittance of window glass were calculated. Results showed that daylight illuminance of the main room in Kaçiklar House was not sufficient for all four seasons, while it was in Zabunlar House. As a result, while the restoration decisions are developed, opening the closed window in the main room of Kaçiklar House, cleaning the paint on the top windows and and selecting a light-coloured wall finishing material will increase the reflectance value and will positively affect the daylight illuminance; in Zabunlar House, on the other hand, removing the existing wooden glazing in the sofa in order to increase the daylight provided through the sofa and increasing the reflectance value by choosing a light-coloured wall finishing material will increase the daylight illuminance of the main room.

Geleneksel konutlarda özgün mekân niteliklerini belirleyen özellikler arasında günışığı aydınlatması, başlıca etmenlerden biridir. Mekânların günışığı ile aydınlatılması, mekânın ambiyansını da belirler. Günışığı aydınlatmasının kriterleri, kullanım kararlarında korunması gerekli özellikler arasında değerlendirilmelidir. Anadolu’daki geleneksel konutlarda, başoda, çıkmalı ve üç yönden pencerelerle çevrili en gösterişli mekândır. Bu nedenle, yeniden kullanılmak üzere onarılan yapılarda başoda, özgün günışığı aydınlatması özelliklerini sürdürmelidir. Bu çalışmanın amacı, geleneksel konutların onarım kararlarında, günışığı aydınlatmasının özelliklerinin sürdürülmesine dikkat çekmektir. Çalışma kapsamında; Manisa, Kula’da seçilen Kaçıklar ve Zabunlar Evleri başodalarının günışığı aydınlığı değerlendirilmiştir. Dört mevsim boyunca başodaların günışığı aydınlık düzeyi ölçülmüş; pencere alanı ile taban ve duvar alanları oranları hesaplanarak, yüzeyleri oluşturan malzemelerin yansıtma çarpanı ve pencere camının düzgün ışık geçirme çarpanı hesaplanmıştır. Çalışmada, Kaçıklar Evi’nin başoda günışığı aydınlığının dört mevsim için yetersiz, Zabunlar Evi’nin ise yeterli olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, onarım kararları geliştirilirken Kaçıklar Evi’nin başodasında kapatılmış pencerenin açılması, tepe pencerelerindeki boyaların temizlenmesi ve duvar bitiş malzemesinin daha açık renk seçilerek yansıtma çarpanının arttırılması; günışığı aydınlığını olumlu etkileyecek, Zabunlar Evi’nde ise sofa yönünden sağlanan günışığının artırılması için sofada bulunan mevcut ahşap doğramalı camekânın kaldırılması ve duvar bitiş malzemesinin açık renkte seçilerek yansıtma çarpanının yükseltilmesi, başodanın günışığı aydınlık düzeyini artıracaktır.