Transformation of İskenderun historic urban fabric from mid 19th century to the end of the French Mandate period

Abstract

Alexandretta is the second largest district of Hatay province surrounded by the Mediterranean at the West and Syria at the East. Although sit was founded around 400 BC, it has started to be urbanized and developed after the mid-19th century. The main reason of this improvement was the positive impacts of the Industrial Revolution on the Eastern Mediterranean port cities. This development process accelerated after the French Mandate period that is started after 1919. This study aims to decipher chronological development and transformation process of the historical urban fabric of İskenderun. The study has been carried out by comparison of old maps and photographs chronologically, their correlation and combination with the information coming from the written sources. In addition to this, field studies have been carried out in order to understand the existence and condition of the cultural values formed the historical urban fabric. The results of the study showed that the urban fabric has changed depending on the change of the administrative statue, social and economic conditions in the transitional period from the Ottoman Empire to the French Mandate. Buildings have been constructed to meet the new need and the city has grown. The city had a rapid industrialization period between 1950 and 1980. The rapid population increase resulted with a dramatic destruction. However, there are still existing structures in the city. In order to reflect a certain time period, these buildings should be preserved.

İskenderun, Türkiye’nin en güneyinde, doğusunda Suriye, batısında Akdeniz bulunan Hatay ilinin en büyük ikinci ilçesidir. Milattan önce 4. yüzyılda kurulmuş olmasına rağmen, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kentleşmeye ve gelişmeye başlamıştır. Bu gelişimin ana sebebi Sanayi Devrimi’nin zamanla tüm dünyaya yayılmasının Doğu Akdeniz liman kentleri üzerindeki olumlu etkisidir. Bu gelişim; kentin 1919 yılında Fransız Mandasına girmesiyle artarak devam etmiştir. Bu çalışma İskenderun tarihi kent dokusunun gelişim ve dönüşüm sürecini kronolojik olarak ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışma; eski haritaların ve fotoğrafların kronolojik olarak karşılaştırılması, korelasyonu ve yazılı literatürden gelen bilgiler ışığında yorumlanması şeklinde yürütülmüştür. Buna ek olarak tarihi kent dokusunu oluşturan değerlerin günümüzdeki mevcudiyetini ve durumunu anlamak üzere alan çalışmaları yapılmıştır. Yapılan analizler göstermiştir ki Osmanlı döneminde Fransız Mandasına geçiş döneminde değişen idari statü, sosyal ve ekonomik koşullara bağlı olarak kent dokusu da değişmiştir. Yeni ihtiyaçlara cevap verecek yapılar yapılmış, kent planlı bir şekilde büyümüş, altyapı sorunları çözülmüştür. 1950 ve 1980 yılları arasında şehirde kurulan fabrikalarla hızlı bir endüstrileşme dönemi yaşanmıştır. Bu süreçte hızla artan nüfusa bağlı olarak tarihi dokuda büyük bir yıkım ortaya çıkmıştır. Ancak kentte hala mevcut olan yapılar da vardır. Belirli bir dönemi yansıtmaları açısından bu binaların korunması gerekmektedir.