Anadolu’da Roma Dönemi Yapı Tuğlalarının Özellikleri

Abstract

In this study, chemical and mineralogical compositions, physical, microstructural and pozzolanic properties of Roman Period building bricks taken from Kizil Avlu (Serapeum) in Pergamon and from several different buildings from ancient sites of Aigai and Nysa were determined by using XRF, XRD, FTIR, SEM-EDS and chemical analyses. Chemical compositions of bricks were evaluted by statistical analyses in order to identify whether or not these bricks were manufactured by using same natural raw material sources. Analyses results indicated that Roman period building bricks were manufactured by using calcium rich clay sources and fired at low temperatures (<900°C). Brick samples were mainly composed of quartz, albite, anorthite, muscovite and hematite. Statistically significant differences found in their chemical compositions revealed that local raw material sources were selected for the manufacturing of historic brick samples belonging to different cities.

Bu çalışmada, Bergama’da bulunan Kızıl Avlu (Serapeum) ile Aigai ve Nysa antik kentlerinde bulunan farklı yapılardan alınan Roma dönemi yapı tuğlalarının kimyasal ve mineralojik kompozisyonları, fiziksel, mikroyapısal ve puzolanik özellikleri XRF, XRD, FTIR, SEM-EDS ve kimyasal analizler ile belirlenmiştir. Tuğlaların kimyasal kompozisyonlarını oluşturan temel oksitler ve eser elementler istatistik yöntemler kullanılarak tuğlaların üretiminde kullanılan hammadde kaynaklarının aynı olup olmadığını belirlemeye yönelik olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, Roma dönemi yapı tuğlalarının kalsiyumca zengin kil kaynakları kullanılarak ve düşük sıcaklıklarda (<900°C) pişirilerek üretilmiş olduklarını göstermiştir. Tuğla örnekler temel olarak kuvars, albit, anortit, muskovit ve hematit minerallerinden oluşmuştur. Fakat antik kentlerden toplanan bu tuğla örneklerin kimyasal kompozisyonlarının istatistiki olarak anlamlı farklılık taşıyor olması tuğlaların üretiminde yerel hammadde kaynaklarının kullanıldığını ortaya koymuştur.