Deprem Tehlikesine Karşı Topluluk Dirençliliğinin İncelenmesi: Bayraklı, İzmir Örneği

Abstract

Doğal ve antropojenik kaynaklı tehlikelerin arttığı ve risk toplumuna dönüştüğümüz çağda, şehirler ve topluluklar öngörülemeyen yıkımlarla karşılaşmaktadır. Bu yıkımlar, özellikle deprem tehlikesi karşısında topluluk dirençliliğinin (CR) incelenmesine duyulan gerekliliğin altını çizmektedir. Topluluğun zorlukları öngörme, uyum sağlama ve zorluklardan kurtulma becerisine vurgu yapan topluluk dirençliliği kavramı güncel literatürün önemli paradigmalarından biri olarak öne çıkmaktadır. Çok boyutlu bir kavram olan topluluk dirençliliği sosyal, ekonomik, fiziksel, çevresel ve toplumsal sermaye boyutlarını değerlendiren kapsamlı bir yaklaşım sunmaktadır. Bu çalışma, İzmir, Bayraklı'da deprem tehlikelerine karşı topluluk dirençliliğini sosyal, ekonomik, fiziksel, çevresel ve topluluk sermayesi boyutları bağlamında incelemektedir. Beş boyutun ağırlıklı ve sonuç haritalarının oluşturulmasında nesnel bir Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi olarak Entropi Ağırlıklandırma Yöntemi (EWM) kullanılmıştır. EWM analizinin sonuçları, deprem tehlikesine karşı topluluk dirençliliğini ölçmek için en önemli boyutun çevresel (0.3873) olduğunu, bunu topluluk sermayesi ve ekonomik (0.1973), sosyal (0.1298) ve fiziksel (0.0883) boyutların izlediğini ortaya koymuştur. Ayrıca, her mahalle beş boyutta farklı düzeylerde topluluk dirençliliği açıkları sergilemektedir. Sonuçlara göre Adalet, Bayraklı, Tepekule, Çay, Osmangazi, Manavkuyu, Mansuroğlu ve Cengizhan mahalleleri düşük ve orta düzeyde topluluk dirençliliğine sahiptir. Bu mahallelerdeki topluluk dirençliliği açıkları, zayıf zemin koşulları, düşük bağlılık, topluluk ağlarının zayıflığı, otoriteye duyulan düşük güven ve hazırlık, düşük eğitim oranları ve düşük ve orta gelir düzeyi gibi faktörlerle ilişkilidir. Bu bulgular, topluluk dirençliliğini artırmak ve dirençli şehirler oluşturmak için çevresel, toplumsal sermayesi ve ekonomik boyutlardaki eylemlere öncelik verilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

In this era marked by the increasing natural and anthropogenic hazards and we turn into a risk society, cities and communities experience unforeseen destruction. These challenges underscore the critical need to examining community resilience (CR), particularly in the face of earthquake hazards. The concept of community resilience, which emphasizes the ability of a community to cope with, adapt to and recover from challenges, has emerged as one of the important paradigms of current literature. CR as a multidimensional concept offers a comprehensive approach that evaluate social, economic, physical, environmental and community capital dimensions. This study investigates the CR to earthquake hazards in the context of social, economic, physical, environmental and community capital dimensions in İzmir, Bayraklı. Entropy Weighting Method (EWM) as an objective Multi-Criteria Decision-Making Method was used to generate weighted five dimension and result CR maps. The results of the Entropy Weighting Method (EWM) analysis revealed the most significant dimension is environmental (0.3873), followed by community capital and economic (each 0.1973), social (0.1298), and physical (0.0883) to measure CR to earthquake hazards. Furthermore, each neighbourhood exhibits different levels of CR gaps across the five weighted dimensions. According to outcome, Adalet, Bayraklı, Tepekule, Çay, Osmangazi, Manavkuyu, Mansuroğlu and Cengizhan neighbourhoods have low and moderate level CR. The CR gaps of these neighbourhoods are associated with factors such as poor ground conditions, attachment, weakness of social support networks, low trust in authority and preparation, low education rates and low- and moderate-income level. These findings highlight the importance of prioritizing actions in environmental, community capital, and economic dimensions to increase CR and create resilient cities.