Mimarlık alanında sosyolojik bilginin disiplinlerarası yönü: İzmir Kültürpark'ın çatışma analizi

Abstract

Kent, kamusal alanları ile birlikte ''çatışma'' ve ''uzlaşma'' dinamiklerinin oluşturduğu zemin içerisinde sürekli olarak değişim halindedir. Kamusal Mücadeleler bu etkileşimleri şekillendirerek görünür kılmakta, kente yönelik hakkı desteklekleyerek sosyal etkileşim paltformlarını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, kamusal mücadelelerin çözümsüzlük algısına karşılık çatışma kavramı; temel olarak karşıt aktörlerin uyumsuz hedeflerini temsil eden, toplumun doğal ve kaçınılmaz bir parçasıdır. Tarihsel süreç içerisinde kavram teorik olarak incelenmiş, mekanın bilgi alanı ve kentsel hegemonya sorgusu içerisine dahil olmuş; statik toplum algısına karşılık ''toplumsal değişimin itici gücü'' olması ile pozitif işlevleri de tanımlanmıştır. Bu noktada, çatışmanın sadece bölücü bir güç olarak düşünülmesi ise, ortak değerler ve uzlaşı inşası için gerekli bir adımın atlanılması anlamına gelmektedir. Bu doğrultuda tez çalışması, ''sosyal çatışma kuramı'' altlığı ile, '''çatışma alanlarının'' ''kamusal alan'' ve ''kent hakkı'' bağlamındaki pozitif çıktılarını ortaya çıkarmayı amaçlamakta, İzmir Kültürpark'ın 34 yıldır süregelen kentsel hak talebi üzerinden örneklem araştırmasını yürüterek, çatışmanın mekansal pratikler ve kentsel mücadeleler ile olan ilişkisini araştırmaktadır. Disiplinler arası bilimsel yöntemlerin senteziyle mekânın ve çatışmanın bilgisini ele alırken, teori ve pratiğin birleşik zemini içinde çözümlemektedir. Tez kapsamında; sosyal kuram temelli bir analizin, Kültürpark'ın bugünkü ve gelecekteki somut tezahürleri üzerine potansiyel bir yöntemsel çerçeve sunup sunmadığı sorgulamıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın teorik zemini Sosyal Çatışma Kuramı, Kentsel Hegemonyalar, Kamusal Alan, ve Kent Hakkı literatürü üzerine kurulmuştur. Pratik zemin Bartos ve Wehr'in ''çatışma haritama yöntemi'' aracılığı ile İzmir Kültürpark'ın mekansal çatışma analizini gerçekleştirmiştir. Bu doğrultuda tez çalışması, ''sosyal çatışma kuramı'' altlığı ile, '''çatışma alanlarının'' ''kamusal alan'' ve ''kent hakkı'' bağlamındaki pozitif çıktılarını ortaya çıkarmayı amaçlamakta, İzmir Kültürpark'ın 34 yıldır süregelen kentsel hak talebi üzerinden örneklem araştırmasını yürüterek, çatışmanın mekansal pratikler ve kentsel mücadeleler ile olan ilişkisini araştırmaktadır. Disiplinler arası bilimsel yöntemlerin senteziyle mekânın ve çatışmanın bilgisini ele alırken, teori ve pratiğin birleşik zemini içinde çözümlemektedir. Tez kapsamında; temel kaygısı ile sosyal kuram temelli bir analizin, Kültürpark'ın bugünkü ve gelecekteki somut tezahürleri üzerine potansiyel bir yöntemsel çerçeve sunup sunmadığı sorgulamıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın teorik zemini Sosyal Çatışma Kuramı, Kentsel Hegemonyalar, Kamusal Alan, ve Kent Hakkı literatürü üzerine kurulmuştur. Pratik zemin Bartos ve Wehr'in ''çatışma haritama yöntemi'' aracılığı ile İzmir Kültürpark'ın mekansal çatışma analizini gerçekleştirmiştir.

City, with public spaces, is in a constant state of change through the dynamics of ''conflict'' and ''consensus.'' The public struggles shape and make visible these interactions, supporting urban rights and creating platforms for social interaction. Thus, conflict inherently represents the incompatible goals of opposing actors and is a natural and inevitable part of society. The concept has been theoretically examined throughout history, including the inquiry of urban hegemony and the knowledge of space, with defined positive functions as the ''driving force of social change,'' in contrast to society's static perception. Hence, considering the conflict as a dividing force overlooks the crucial step of establishing common interests and consensus. In this direction, the thesis aims to reveal the positive outcomes of ''conflictual areas'' in the context of ''public space'' and ''right to the city'' with the ''social conflict theory,'' and investigates the relationship of conflict with spatial practices and urban struggles by conducting a case study on the 34-year-long urban right demand of İzmir Kültürpark. Through the synthesis of interdisciplinary scientific methods, it analyzes the knowledge of space and conflict within the unified ground of theory and practice. Its main concern is to question whether social theory-based analysis offers a potential methodological framework for the present and future manifestations of Kültürpark. Consequently, the theoretical ground is based on the literature on Social Conflict Theory, Urban Hegemonies, Public Space, and the Right to the City. The practical ground consists of a spatial conflict analysis of İzmir Kültürpark through Bartos and Wehr's ''conflict mapping'' method.