Residual spaces of the informal empire: Rereading Smyrna as an incomplete colonial project

Abstract

Smyrna (İzmir) has always been a busy and privileged trade node with its fertile Western Anatolian hinterland and naturally-protected harbour. During the 19th century, however, the city experienced an unprecedented trade boom and urban expansion mainly due to foreign industrial initiatives, modernisation projects, and its increasing importance in Mediterranean trade. Its port surpassed the size of Constantinople's port, the Ottoman capital city, and Smyrna became an arena of commercial competition, especially attracting Britain and France. As the leading imperial power and world economic centre of the 19th century, Britain was the first to establish railways connecting Smyrna's harbour to the hinterland as a modernisation project. British entrepreneurs bought 1/3 of Western Anatolian territory and ultimately controlled half of the port's trade volume. Although the economic history of this shift towards semi-colonisation has interested many scholars, how its clandestine colonial makeup left traces on the city remains to be studied. Regarding post-industrial revolution port city development, Smyrna was an odd example since after the Tanzimat Reforms', the modernisation strategies of different foreign investors, including the British, left a fragmented assemblage of urban spaces behind. The strange likeness of this assemblage to certain British colonial port cities rather than to port city models is worth exploring as new archival evidence shows that Smyrna was an incomplete imperial project formed in 'British imagination'. This thesis aims to reveal how this informal empire embedded in modernisation acts was actualised, through morphological analysis combined with memoires, diaries and correspondances as the founding narratives of residual semi-colonial urban space.

Batı Anadolu'nun verimli hinterlandının açıldığı doğal olarak korunaklı liman bölgesine kurulmuş olan Smyrna (İzmir), tarih boyunca işlek ve ayrıcalıklı bir ticaret merkezi olmuştur. Ancak 19. yüzyılda şehir, yabancı sermaye tabanlı modernizasyon projeleri, sanayi girişimleri ve Akdeniz ticaretinde artan önemi nedeniyle benzeri görülmemiş bir ticaret patlaması ve kentsel genişleme yaşamıştır. Limanının ticaret hacmi ile Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti Constantinople'u aşmış, özellikle İngiltere ve Fransa gibi emperyal güçlerin ilgisini çeken bir ticari rekabet arenası haline gelmiştir. 19. yüzyılın önde gelen emperyal gücü ve dünyanın bu yüzyıldaki ekonomik merkezi haline gelen İngiltere, Smyrna limanını ardalanına bağlayan demiryollarını ilk kuran ülke olmuştur. Bu dönemde İngiliz girişimciler Batı Anadolu topraklarının 1/3'ünü satın almış ve limanın ticaret hacminin yarısını kontrol etmiştirler. Her ne kadar bu değişimin ekonomik tarihi pek çok araştırmacının ilgisini çekse de, bu dönüşümün 19. yüzyıl Smyrna'nın kentsel mekânını nasıl etkilediği ve onun adeta bir gizli sömürge olma yolunda nasıl manipüle edildiği henüz araştırılmamıştır. Sanayi devrimi sonrası liman kenti gelişimi açısından İzmir farklı bir örnektir, çünkü Tanzimat Reformları'ndan sonra İngilizler de dahil olmak üzere farklı yabancı yatırımcıların modernleştirme stratejileri geride parçalanmış bir kentsel alan topluluğu bırakmıştır. Bu nedenle Smyrna'nın liman şehri modellerinden ziyade belirli İngiliz sömürge liman şehirlerine olan tuhaf benzerliği, yeni arşiv kanıtlarının da Smyrna'nın 'İngiliz tasavvurunda' oluşturulmuş tamamlanmamış bir imparatorluk projesi olduğunu göstermesi nedeniyle araştırmaya değerdir. Bu tez, modernleşmenin ardındaki yarı-sömürge emellerini, kentsel mekanın kurucu anlatıları olan anılar, günlükler ve yazışmalarla birleştirilmiş morfolojik analiz yoluyla açığa çıkararak enformel imparatorluğun kalıntı mekanlarının nasıl oluşturulduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.