Sustaining cultural memory in rural landscapes: Hara village, Fındıklı, Ri̇ze

Abstract

Bu çalışma, kırsal bir kültürel peyzajın daha iyi anlaşılması için, somut olmayan niteliklerine odaklanarak, kültürel belleği bir araç olarak kullanmayı ve bu miras türünün koruma ve yönetimine rehberlik etmek için yeni bir yöntem sunmayı amaçlamaktadır. Doğu Karadeniz, Rize, Fındıklı'daki bir Laz köyü olan Hara'ya odaklanarak, kültürel belleğin somut olmayan miras değerleri üzerindeki etkisini sorgulamaktadır. Çalışmanın ana amacına ulaşmak için, Hara köyündeki kültürel belleğin sürdürülmesinde rol oynayan aktörleri ve göstergeleri, kırsal yaşam biçiminin niteliklerini göz önünde bulundurarak karakterize etmek önem taşımaktadır. Kullanılan yöntem ve araçlar şöyledir: kültürel bellek ve kültürel peyzaj kavramlarına ilişkin literatür taraması, bir kültürel peyzajda kültürel belleğin sürdürülmesine ilişkin parametrelerin Sosyal ve Beşeri Bilimler araçları yardımıyla belirlenmesi, seçilen vakayla ilgili tarihsel araştırma, Haralı kişilerle derinlemesine görüşmeler, görsel anket tasarımı ve uygulanması, dağılım grafikleriyle Hara kültürel bellek kavramlarının hatırlanma derecelerinin analizi ve benzer vakalarla karşılaştırmalı çalışma. Hara kırsal peyzajında kırsal yaşam biçiminin özelliklerini temsil eden, yere özgü on iki kültürel bellek kavramı belirlenmiştir. Bu kültürel bellek kavramları, Hara halkı tarafından hatırlanma düzeyleri üzerinden değerlendirilmektedir. Hara'da kültürel belleğin sürdürülmesi, yaş ve Hara'da yaşama süresi faktörlerine bağlıdır. Modern yaşam koşullarına göre değişime uğramış olan kavramlarla ilişkili kültürel belleğin genellikle düşük düzeyde sürdürüldüğü ortaya çıkmıştır. Ek olarak dışa göç, Laz dili konusunda kültürel belleğin sürdürülme oranının düşük olmasına neden olmuştur. Diğer kavramlar ise kırsal yaşam biçiminin değişmesi nedeniyle kısmi oranda unutulmuştur. Ayrıca çay mono kültürünün peyzajda yarattığı fiziksel değişimler ve toplum ilişkilerindeki sosyal ve ekonomik değişimler nedeniyle Hara'da kültürel belleğin sürdürülmesinde bir eşik olarak etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır.

This study aims to use cultural memory as a tool for better understanding of a rural cultural landscape by focusing on its intangible qualities, and present a new method for evaluating significance of these heritage places. It focusses on one of the Lazi villages of Fındıklı-Rize, as the smallest component of the Eastern Black Sea Region's cultural landscape: Hara village. It characterizes the indicators that play role in sustaining the cultural memory in Hara rural life. The way followed is literature review on cultural memory and cultural landscape, determination of the parameters on sustaining memory with the tools of Social Sciences and Humanities, historical research, in-depth interviews and visual questionnaire with Hara people, analysis with scatter graphics, and comparative study with similar cases. Twelve cultural memory concepts were identified as representatives of Hara rural way of life. These concepts are assessed through reconstruction levels of its community. The sustaining of cultural memory in Hara depends on the factors of age and duration of living in Hara. Accordingly, the concepts that have transformed according to modern life, has been generally sustained at a low level. The emigration has caused a low rate of sustaining of cultural memory on the Laz language. The other concepts were slightly forgotten because of the alteration in the rural way of life. Moreover, tea monoculture has a great influence on the sustaining of cultural memory in Hara, due to the physical changes it creates in the landscape, and the social and economic changes in the community.