Evaluation of different urban transformation strategies through effectiveness indicators in earthquake-prone areas

Abstract

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde afet riski altındaki alanların kentsel dayanıklılığını artırmak için öncelikle fiziksel yapının afet risklerini azaltırken sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak gerekmektedir. Bu bağlamda Fiziksel, Ekonomik, Sosyal, Çevresel, Yasal ve Kurumsal, Planlama ve Tasarım ile Teknolojik gibi birçok kategoride önemli sorunlar bulunmaktadır. Ancak bu tez kapsamında, kentsel dönüşüm stratejilerinin belirlenmesinde yaşanan karar verme sorununa odaklanılmıştır. Bu bağlamda amaç, afet riskli alanlarda kentsel dönüşümden sorumlu kurumların kullanabileceği Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerine dayalı bir karar verme modeli geliştirmek ve modelin çalışma sürecine ilişkin bir pilot çalışma gerçekleştirmektir. Bu amaçla, literatürde, mevzuatta ve kentsel dönüşüm pratiğinde yer alan üç yüz adet gösterge/kriter ile tez kapsamında belirlenen beş adet kentsel dönüşüm sürecine [(1) Bütüncül Kentsel Dönüşüm ve Uygulama Modeli, (2) Bütüncül Kentsel Dönüşüm ve Parçalar Halinde Uygulama Modeli, (3) Parçacıl Kentsel Dönüşüm ve Uygulama Modeli, (4) Önemli Yatırımların Mevcut Yapıya Eklenmesi Modeli, (5) Parsel Bazlı Kentsel Dönüşüm Modeli] ilişkin karar alternatifi tipolojisi kullanılarak bu araştırma sonuçları test edilmiştir. Bu değerlendirme için kurumlarla anket çalışması yapılarak gösterge sayısı azaltılmış ve Aktepe-Emrez Mahalleleri Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında bir vaka çalışması yapılarak anketin analizinin sonrasında kritik göstergeler olarak belirlenen yirmi adet gösterge ilgili birimlerin yetkilileri ile test edilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Microsoft Excel Programı üzerinde geliştirilen kriter ağırlıklarının belirlenmesine dayalı DEMATEL ve ENTROPI yöntemleri ile karar alternatiflerinin sıralanmasına dayalı PROMETHEE ve COPRAS yöntemleri kullanılarak geliştirilen INTEMUS yönteminin, kentsel dönüşümden sorumlu kurumlar tarafından uygulanabilecek bir karar verme yöntemi olarak kullanılması amaçlanmaktadır.

In order to increase the urban resilience of disaster-prone areas in developing countries such as Türkiye, it is necessary to primarily ensure sustainable development while reducing the disaster risks of the physical structure. In this context, there are important problems in many categories such as physical, economic, social, environmental, legal, and institutional, planning and design, and technological. However, within the scope of this thesis, the focus has been on the decision-making problem in determining urban transformation strategies. In this context, the purpose is to develop a decision-making model, based on multi-criteria decision-making methods, which can be used by the responsible institutions for urban transformation in disaster-prone areas, and to carry out a pilot study on the working process of the model. For this purpose, the results of this research were evaluated with three hundred indicators/criteria contained in the literature, legislation, and urban transformation practice, and by using five decision alternative typologies for urban transformation processes [(1) Total Design Model, (2) All-of-a-Piece Model, (3) Piece-by-Piece Model, (4) Plug-in Model, (5) Plot-by-Plot Urban Transformation]. For this evaluation, the number of indicators was reduced by conducting a survey with institutions and a case study within the Aktepe-Emrez Districts Urban Transformation Project with twenty indicators identified as critical indicators after the survey analysis was tested with the officials of the relevant departments and the results were evaluated. The aim is to use the INTEMUS method, developed by using the DEMATEL and ENTROPI methods, based on the determination of criteria weights, developed on Microsoft Excel software, and the PROMETHEE and COPRAS methods, based on the ranking of decision alternatives, as a decision-making method that can be implemented by responsible institutions for urban transformation.