Evaluating the conservation problems of tells in Şanlıurfa

Abstract

Tells are special archaeological mound forms that provide an understanding of the history of settlement and the reciprocal interaction between humans and nature through the remains of settlements re-built in the same place. Since the tells represent the cultures of life and settlements of different periods, they should be conserved as a part of cultural heritage. However, studies in which the tells are defined as cultural heritage to be conserved are limited. Instead, these areas are considered as places to be excavated for obtaining information. The aim of this study is to understand the conservation problems of the tells through the tells in Şanlıurfa and to present conservation principles for these areas. The method of the study consists of literature review, archive survey for the tells in Şanlıurfa, and on-site examination of the selected tells via site survey. In this respect, the general characteristics, conservation problems, and potentials and values of Ayanlar Tell, Fıstıklı Tell, Gözeler Tell, Harran Tell, Kurban Tell, Sultantepe Tell, Yaylak Tell, Yeni Mahalle Tell and Zeytinli Bahçe Tell in Şanlıurfa are evaluated. The conservation problems and potentials of tells are different from each other depending on their intrinsic characteristics. As a result, general conservation approaches and principles are proposed in the light of defined and evaluated conservation problems and with the help of analyzing successfuly preserved examples. It is concluded a comprehensive and holistic perspective should be established in the conservation of the tells, considering all historical layers, as well as the present-day traditional settlement layer.

Höyükler; aynı yerde tekrar tekrar inşa edilen yapıların ve yerleşik toplulukların kalıntılarının birikmesiyle görünürlük kazanmış, özel bir arkeolojik tepe biçimidir. Yerleşim tarihinin kronolojisini ve zaman içindeki değişimini sundukları için oldukça önemli ve korunması gereken miraslardır. Ancak, ulaşılan çalışmalar, genel olarak höyükleri tanımlama kaygısında olup, bu alanları kazılacak ve bilgiye ulaşılacak alan olarak görmektedir. Öte yandan höyüklerin, korunması gereken birer kültürel miras olarak tanımlandığı çalışmalar kısıtlıdır. Bu çalışmanın amacı, Şanlıurfa’da yer alan höyükler üzerinden höyüklerin koruma sorunlarını tespit etmek ve bu alanların nasıl korunması gerektiği konusunda ilkeler ortaya koymaktır. Çalışmanın yöntemi; literatür incelemesi, Şanlıurfa’daki höyüklere dair arşiv taraması, seçilen höyüklerin yerinde incelenmesi ve anket çalışmasıdır. Bu bağlamda, Şanlıurfa’da yer alan Ayanlar Höyük, Fıstıklı Höyük, Gözeler Höyük, Harran Höyük, Kurban Höyük, Sultantepe Höyüğü, Yaylak Höyük, Yeni Mahalle (Balıklıgöl) Höyüğü ve Zeytinli Bahçe Höyüğü’nün genel özellikleri, koruma problemleri ve mevcut potansiyelleri değerlendirilmiştir. Buna göre, incelenen höyüklerin mevcut durumu, koruma sorunları ve sahip olduğu potansiyeller birbirinden farklıdır. Höyüğün özellikleri, bulunduğu yere, üzerinde yaşayan toplumlara ve bu toplumların yaşam biçimine göre değişkenlik gösterir. Son olarak, tespit edilen koruma sorunlarına göre, höyüklerin ve arkeolojik alanların korunması açısından başarılı örneklerin karşılaştırılması sonucunda genel koruma yaklaşımları ve ilkeleri önerilmiştir. Höyüklerin korunmasında, günümüzdeki geleneksel yerleşim tabakası dahil tüm tabakaların göz önünde bulundurulduğu kapsamlı ve bütüncül bir bakış açısı oluşturulmalıdır. Sonuç olarak, ortaya konan koruma ilkeleri, tek bir sorunun çözümü değil, bütüncül bir koruma ve planlama yaklaşımının bir parçasıdır.