İzmir’de bir Osmanlı dönemi konağının tavan ve duvar resimlerinin yapım tekniği ve malzeme özellikleri

Abstract

Determination of the authentic execution technique and material characteristics of wall paintings, which are the most vulnerable components of cultural assets, is one of the basic stages for their conservation. In this study, execution technique and material characteristics of wall and ceiling paintings of Yahya Hayati Pasa Konak in Izmir, Bayrakli were determined on the samples taken from the building before the devastating fire that heavily damaged the building in 2010. Microstructural characteristics, mineralogical and chemical compositions of plasters, priming layers, binding material and pigments that were used in wall paintings have been determined by using optical microscopy, infrared spectroscopy (FTIR), X-Ray diffraction analysis (XRD) and scanning electron microscopy (SEM equipped with EDS). The study revealed that the paintings of Yahya Hayati Pasa Mansion were made using oil painting technique on preparatory layers composed of organic binder and various white pigments which were applied on lime plaster. ZnO and lead white and barium white were used for bleaching the drying oil. Pigments used in the paintings were determined as vermillion (HgS) for red, ultramarine (Na6-10Al6Si6O24S2-4) for blue, emerald green (3Cu(AsO2)(2 center dot)Cu(CH3COO)(2)) for green and red ochre (Fe2O3+Clay minerals) for reddish brown. Beside these main pigments the use of barium white (BaSO4) as an extender in green paints and anglesite (PbSO4) as an alteration product of red lead (Pb3O4) in red paints were determined. This study will provide data for the restoration work of an almost disappearing cultural asset by documenting the authentic execution technique and material characteristics of the ornaments.

Kültür varlıklarımızın en hassas bileşenlerinden olan duvar resimlerinin korunmasında, resimlerin özgün malzeme özellikleri ve yapım tekniğinin belirlenmesi önemli aşamalardan biridir. Bu çalışma kapsamında İzmir Bayraklı’da yer alan Yahya Hayati Paşa Konağı’nın duvar ve tavan resimlerinin yapım tekniği ve malzeme özellikleri 2010 yılında yapıya ağır hasar veren yangın öncesinde alınan örnekler üzerinde gerçekleştirilen analizler ile belirlenmiştir. Duvar resimlerinin sıva ve astar tabakalarının, boyayı oluşturan bağlayıcı malzeme ile pigmentlerin mikro-yapısal özellikleri, mineralojik ve kimyasal kompozisyonları; optik mikroskop, kızılötesi spektroskopisi, X ışınları kırınım cihazı (XRD) ve EDS üniteli taramalı elektron mikroskobu kullanılarak tespit edilmiştir. Çalışma, resimlerin kireç sıva üzerinde yer alan organik bağlayıcı ve çeşitli beyaz pigmentlerden oluşan hazırlık tabakaları üzerinde yağlı boya tekniği ile uygulandığını göstermiştir. Resimlerin yapımında bitkisel yağın rengini beyazlatmak amacıyla çinko oksit (ZnO), kurşun beyazı (PbCO3) ve baryum beyazı (BaSO4) kullanıldığı belirlenmiştir. Resimlerin yapımında kırmızı için vermiyon (HgS), mavi için ultramarin (Na6-10Al6Si6O24S2-4), yeşil için zümrüt yeşili (3Cu(AsO2)2.Cu(CH3COO)2) ve kahverengi için kırmızı okra (Fe2O3, kil mineralleri) kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu ana pigmentler dışında, dolgu malzemesi olarak kullanılan baryum beyazı (BaSO4) ve kurşun kırmızısı pigmentinin (Pb3O4) bozulma ürünlerinden biri olan anglezit (PbSO4) tespit edilmiştir. Çalışma, yanarak yok olmuş bir kültür varlığının süslemelerinin yapım tekniği ve malzeme özelliklerinin belgelenmesi ile yapının onarımı aşamasına veri oluşturacaktır.