Bilgi merkezlerinde yönetim ve teknik hizmetler: Açık erişim uygulamaları

Abstract

Scientific communication, including the process of generating, publishing, provide access, and long-term preservation of scientific knowledge, has changed rapidly in parallel with the developments in information technologies. With the transformation of publishing into the electronic environment, a signicifant part of the traditional publishing processes have disappeared and the amount of scientific output has increased gradually. In parallel, the cost of access to scientific knowledge has also continued to increase and became unsustainable. Academic libraries that have an important role in scientific communication, have been naturally advocates for open access, and they have been an important part of the discussions about these issues. In this chapter, firstly, developments in the world and Turkey about open access and the roles of the librarians in these developments are described. Afterwards, it is explained that how open access changed the concepts in services and the roles and responsibilities of academic libraries, and how it affects the work on collection development and technical services with the aim of contributing to the studies carried out in academic libraries.

Bilimsel bilginin üretilmesi, yayınlanması, okuyucuya ulaştırılması ve uzun dönemli korunması süreçlerini içeren bilimsel iletişim, bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak hızla değişmiştir. Yayıncılığın internet ile beraber elektronik ortama dönüşümüyle geleneksel yayıncılık süreçlerinin önemli bir bölümü ortadan kalkmış ve bilimsel çıktı sayısı giderek artmıştır. Buna paralel olarak bilgiye erişim maliyetleri de sürekli artmış ve sürdürülemez duruma gelmiştir. Bu süreçte bilimsel bilginin önündeki engelleri kaldıracak açık erişim, açık arşivler, açık erişim dergiler, açık bilim, açık veri kavramları ortaya çıkmış ve “açıklık kültürü” birçok açıdan tartışılmaya başlanmıştır. Bilimsel iletişim içerisinde önemli bir yere sahip olan akademik kütüphaneler/bilgi merkezleri doğal olarak açık erişim ve açık bilimin savunucuları arasında yer almışlar ve konu ile ilgili tartışmaların önemli bir parçası olmuşlardır. Kitabın bu bölümünde öncelikle açık erişim ile ilgili dünyada ve Türkiye’deki gelişmeler ve bu gelişmelerde kütüphanecilerin üstlendikleri roller anlatılmaktadır. Daha sonra ise açık erişimin akademik kütüphanelerdeki/bilgi merkezlerindeki görev ve sorumluluklarda, hizmet anlayışında ne tür değişikliklere yol açtığı, koleksiyon oluşturma, teknik hizmetler ile ilgili çalışmaları nasıl etkilediği konularına değinilerek, bu konularda kütüphanelerde/bilgi merkezlerinde yapılacak çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmaktadır.