Investigation and evaluation of technical, administrative and legal decisions during the restoration process of Çakmur houses

Abstract

Çakmur Houses building group, that was constructed in the middle of the 19th century, extended with additional spaces and went through various repair works during the 20th century, are one of the rare constructions in the region with its original architectural space and elements. Çakmur Houses are related with the population movements due to Ottoman-Russian wars that took place in South Caucasus in the 19th and 20th centuries. Çakmur Houses located in Gaziler (Bardız) village of Şenkaya district of Erzurum consists of three house structures, two of which adjacent to each other, and the other ancillary spaces around these residences. Residents, that changed due to the wars after the 19th century, constructed both new buildings and added new spaces to existing buildings in Bardız and its surroundings. Çakmur Houses consist of original structures built in this way. The building group was damaged in the Şenkaya earthquake that occurred in 1999. The restoration of Çakmur Houses, registered as an immovable cultural asset in 2008, was completed in 2012. The purpose of this study to analyse the values of the building group and to investigate and evaluate the technical, administrative and legal decisions made during the conservation process according to the international charters, the law numbered 2863 and the principle decisions of Supreme Council for the Conservation of Immovable Cultural Assets. Investigating the steps followed during conservation process of a rural building group will contribute to the prevention of possible similar problems that might occur during the restoration of similar building groups.

19. yüzyılın ortalarında inşa edilen ve 20. yüzyıl boyunca çeşitli mekânlar eklenen ve onarımlar gören Çakmur Evleri yapı grubu, özgün mimari mekân ve elemanları ile bölgedeki ender yapılardan biridir. Çakmur Evleri, 19. ve 20. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ve Rusya arasında Güney Kafkasya’da gerçekleşen savaşlar ve savaşlara bağlı olarak gelişen nüfus hareketleri ile ilişkilidir. Erzurum’un Şenkaya İlçesinin Gaziler (Bardız) Köyü’nde yer alan Çakmur Evleri; ikisi birbirine bitişik üç konut yapısı ile bu konutların çevresindeki yardımcı birimlerden oluşmaktadır. 19. yüzyıldan sonra yaşanan savaşlar sonucunda değişen kullanıcılar, Bardız ve çevresinde, hem yeni yapılar inşa etmiş hem de mevcut yapılara yeni mekânlar eklemişlerdir. Çakmur Evleri de bu şekilde inşa edilmiş özgün yapılardan oluşmaktadır. Yapı grubu, 1999 yılında meydana gelen Şenkaya depreminde hasar görmüştür. 2008 yılında taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenen Çakmur Evleri’nin restorasyonu 2012 yılında tamamlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; yapının değerlerini analiz etmek ve koruma sürecinde verilen teknik, idari ve hukuki kararları, uluslararası tüzükleri, 2863 sayılı yasa ve Taşınmaz Kültür Varlıkları Yüksek Kurulu’nun ilke kararları doğrultusunda incelemek ve değerlendirmektir. Kırsaldaki bir yapı grubunun koruma sürecinde izlenen adımların incelenmesi, benzer özellikteki yapı gruplarının restorasyonları sırasında gerçekleşecek benzer sorunların tekrar yaşanmaması adına katkı sağlayacaktır.